Onder een interieur wordt allereerst verstaan de optelsom van één of meer vertrekken met daarin begrepen de gebouwstructuur, de onderlinge samenhang en de ruimtelijke verhoudingen. Ten tweede omvat het interieur de afwerking van de vertrekken. Denk hierbij aan de wijze waarop onder andere plafonds, vloeren en wanden zijn uitgevoerd en eventueel gedecoreerd. Ten slotte betreft het interieur de inrichting, dus de roerende zaken.
Originele keitjesvloer in een boerderij
Kelders zijn in het algemeen de oudste delen van een huis of een boerderij. Kelders waren moeilijker te slopen en werden na een brand of een verbouwing weer in het nieuwe gebouw ingepast. Wel werd de ingang meestal verlegd. Vandaar dat oude kelders vaak allerlei raadselachtige nissen met trapjes en dichtgemetselde toegangen bezitten.
Vaak wordt gedacht dat alleen de overdadig gedecoreerde interieurs ertoe doen. Niets is echter minder waar. In heel veel gevallen zijn juist de interieuronderdelen die in het verleden wat minder kostbaar of uniek waren, gesneuveld. Daarnaast worden de relatief jongste interieurs of interieurelementen vaak als eerste aangetast of verwijderd. Niet alleen landhuizen en kastelen, religieuze gebouwen en overheidsgebouwen bevatten waardevolle historische interieurs of elementen ervan; dat geldt evenzeer voor woonhuizen, boerderijen, industrieel erfgoed en vele andere monumentale objecten.
Eigenaren onderschatten vaak hoe zeldzaam hun interieur of een bepaald onderdeel daarvan is. Dat is jammer. In het verleden zijn door onwetendheid belangrijke interieuronderdelen maar al te vaak onnodig weggewerkt of zelfs verwijderd of werd de structuur van een gebouw op zijn kop gezet. Daarmee gaan tal van intieme details over de bewoningsgeschiedenis verloren. Gelukkig streven steeds meer eigenaren ernaar het interieur in zijn waarde te laten en zijn ze trots op hun historische interieur of de nog aanwezige interieuronderdelen. Het besef dat een eigenaar slechts een tijdelijke gebruiker is van een monument dat soms als honderden jaren oud is, neemt dan ook toe.
Daarnaast ontdekken steeds meer eigenaren de toegevoegde waarde van de eenheid van een interieur (het ensemble) of tussen onderdelen hiervan. Zo kunnen een stucplafond en een schouwpartij of een verfafwerking en een papieren behangsel unieke eenheden vormen. Ook de eenheid tussen onroerend en roerend, zoals een lambrisering en meubelen of wandbespanning en gordijnen, kan een grote toegevoegde waarde hebben. De ervaring leert dat deze laatste combinatie minder vaak in stand is gebleven.
Dit wordt zeker herkend als eventueel waardevol
Historische interieurs zijn vaak in de loop der tijd gegroeid. Niet zelden treft men in één vertrek onderdelen uit verschillende tijdvakken en stijlperioden aan. De diversiteit in stijlen is enorm: denk bijvoorbeeld aan de verschillen tussen barok en art deco. Maar ook twee interieurs uit hetzelfde tijdvak kunnen door een andere functie of een ander budget van de bouwheer twee uitersten zijn.
Om er zeker van te zijn dat tijdens een restauratie of andere werkzaamheden geen waardevolle elementen verloren gaan, is een bouwhistorisch onderzoek absoluut aan te bevelen. Zo’n onderzoek geeft inzicht in onder meer de ontstaansgeschiedenis en de onderdelen die van monumentale waarde zijn. Neem bijvoorbeeld oude technische installaties. Soms is vervanging van de gehele installatie of delen ervan noodzakelijk. Maar in de regel wordt er meer verwijderd dan noodzakelijk is. Oude technische installaties of onderdelen ervan kunnen soms uitstekend gereviseerd worden. Er zijn diverse voorbeelden van oude installaties die decennialang buiten gebruik waren, maar met nieuwe inzichten en technieken functioneren als nooit tevoren. De monumentale waarde en uniciteit van dergelijke installaties wordt in de regel helaas onderschat.
Wordt dit ook herkend als waardevol, oude wasbak ca. 1930
Naast het eerder genoemde bouwhistorisch onderzoek is het ook aan te raden door een ter zake kundige partij kleuronderzoek te laten uitvoeren. Vaak is een interieur in het verleden diverse malen overgeschilderd, soms wel vaker dan tien keer. De uitkomsten van een kleuronderzoek zijn vaak zeer verrassend.