1. GEVELS
In de vroege Middeleeuwen werden de meeste huizen opgetrokken uit hout en leem. De wanden van de huizen waren kwetsbaar. De bouwers probeerden het aantal wanden daarom tot een minimum te beperken. Ook probeerden ze wanden zo veel mogelijk te beschutten door ze naar binnen te plaatsen of de daken ver over te laten steken.
-
Buitenpleisterwerk
Door de eeuwen heen zijn muren van gebouwen voorzien van een pleisterlaag. Pleisterwerk diende al heel vroeg om de architectuur van een gebouw te benadrukken of om eventuele materiaalverschillen weg te werken, zoals tussen tufsteen en baksteen.
-
Funderingen
Een belangrijk maar vaak onzichtbaar deel van een bouwwerk is de fundering. Deze dient om het gewicht van een bouwwerk gelijkmatig op de ondergrond over te brengen. Er zijn verschillende typen fundering. Het type hangt af van de bodemgesteldheid.
-
Houtconstructies
Goed onderhouden houtconstructies kunnen eeuwenlang mee. Het grote voordeel van hout is dat het door zijn geringe gewicht vrijwel overal toepasbaar is. Het nadeel is dat het onder invloed van regen en zon uitzet en krimpt.
-
Kozijnen, deuren, vensters en luiken
Vensters zijn uitermate kwetsbare elementen op de scheiding van binnen en buiten. De bekende uitspraak in de monumentenzorg ‘behouden gaat voor vernieuwen’ zou zeker op moeten gaan voor vensters.
-
Metselwerk
Metselwerk is, net als onze huid, zeer kwetsbaar en gevoelig voor kneuzing en mishandeling. Dit geldt in het bijzonder voor het voegwerk als afwerking van deze huid. Herstel van metselwerk gaat helaas vaak gepaard met grove ontsporingen. Om een aantal redenen is dat jammer.
-
Natuursteen
Behalve in Zuid-Limburg is in Nederland geen natuursteen voorhanden. Dit bouwmateriaal moest daarom van ver komen. Groeven in België leverden via de Maas en de Schelde donkere kalksteen en witte, zandige kalksteen. Uit Duitsland kwamen via de Rijn zandsteen en tufsteen.
-
Schilderwerk
Schilderwerk neemt een groot deel van het budget voor bouwkundig onderhoud in beslag. Veel schade aan hout ontstaat door verwaarlozing van het schilderwerk. Omdat veel monumenten enkel glas in de vensters hebben ontstaat snel condensvorming. Binnenschilderwerk moet daarom ook in perfecte conditie zijn.
-
Vensterglas
Bij de vroegste vensters spande men om licht binnen te laten en (koude) lucht buiten te houden een varkensblaas voor de opening. Glas was aanvankelijk alleen beschikbaar in zeer geringe oppervlakten. De kleine stukjes werden door loden strips verbonden tot een groter geheel.
-
Voegwerk
Bakstenen worden in bepaalde verbanden op elkaar gestapeld met behulp van metselmortel. Aan de voorzijde van het metselwerk ontstaat zo een voeg, die in veel gevallen is afgewerkt met voegmortel. Voegwerk is in hoge mate bepalend voor het karakter van een gebouw.
